Cảm nhận hình tượng sóng và khát vọng tình yêu trong bài thơ Sóng - 2 bài văn hay chi tiết

Hình tượng "sóng" đã không ít lần trở đi, trở về từ những câu ca dao xưa, đến những vần thơ hiện đại mỗi khi nói đến tình yêu. Một trong những tác phẩm khắc hoạ thành công nhất hình tượng "sóng" chính là bài thơ cùng tên của nữ sĩ "Xuân Quỳnh". Hãy cùng nhau khám phá những nét đặc sắc trong hình tượng này nhé.

Hình tượng nghệ thuật là một yếu tố được xây dựng nên từ những sự vật, hiện tượng đời sống quen thuộc, mang giá trị thẩm mĩ cao, qua ngòi bút của người nghệ sĩ như được thổi vào đó một tâm hồn mới, mang một ý nghĩa mới, mà từ đó, thể hiện được những tiếng nói của tác giả. Vậy nên, có thể nói, hình tượng nghệ thuật chính là chiếc chìa khoá vàng quyết định sự thành công của một tác phẩm văn học, đặc biệt là đối với thơ ca thường ngắn gọn, vậy nên tất cả những tư tưởng, tình cảm của nhà thơ đều được gửi gắm qua hình tượng nghệ thuật mà tác giả xây dựng nên. Người yêu văn thơ, có lẽ, chẳng ai là không biết đến bài thơ "Sóng" của nữ sĩ Xuân Quỳnh - khúc tình ca muôn đời của đôi lứa. Trong bài thơ, Xuân Quỳnh đã xây dựng thành công hình tượng "sóng"- một hình tượng không còn quá xa lạ khi nói về tình yêu trong văn thơ. Song nữ sĩ đã thổi vào đó một cái hồn mới, một tiếng thơ vô cùng riêng biệt, thổn thức và ấn tượng đến vô cùng. Dưới đây là một số bài viết phân tích cảm nhận hình tượng sóng và khát vọng tình yêu trong bài thơ để các bạn có thể tham khảo. Chúc các bạn học tập tốt!


BÀI VIẾT SỐ 1 CẢM NHẬN HÌNH TƯỢNG SÓNG VÀ KHÁT VỌNG TÌNH YÊU TRONG BÀI THƠ "SÓNG"
Bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh được mệnh danh là "bông hoa lạ giữa rừng hoa thơ ca kháng chiến". Sự thành công của hình tượng "sóng" đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. "Sóng" đã trở thành tiếng nói cho khát vọng tình yêu của đôi lứa muôn đời.

Xuân Quỳnh không phải là người đầu tiên, cũng chẳng phải người duy nhất lấy hình tượng "sóng" để nói về tình yêu, song "sóng" của Xuân Quỳnh lại mang một tiếng nói rất riêng, tiếng nói của tâm hồn một cô gái trẻ, nhiệt huyết và khao khát tình yêu đích thực.

"Sóng" trước hết gắn liền với những quy luật của tình yêu. Mượn quy luật của sóng trong tự nhiên, nhà thơ đã khái quát lên những quy luật tình yêu của người con gái:

• "Dữ dội và dịu êm
• Ồn ào và lặng lẽ"

Bằng biệc sử dụng các tính từ chỉ những trạng thái đối lập "dữ dội, ồn ào" với "dịu êm, lặng lẽ", nhà thơ dường như đã phản ánh những quy luật của tự nhiên, của sóng biển, lúc mạnh mẽ cuộn trào trong giống tố, khi lại yên bình, đằm thắm xô bờ. Sóng cũng giống như tâm tư của người con gái trong tình yêu đầy biến động, đa cung, nhiều bậc, lúc dỗi hờn giận dữ vô cớ, khi lại dịu dàng, ngọt ngào ấm áp đến lạ lùng. Và tình yêu cũng như vậy, không phải là một trạng thái cảm xúc thống nhất, mà nó cũng mang những sắc thái khác nhau, luôn đổi thay, chuyển hoá phức tạp như những nốt thăng trầm trong bản tình ca đôi lứa muôn đời.

• "Sông không hiểu nổi mình
• Sóng tìm ra tận bể"

Hình ảnh sóng tồn tại trong nhiều không gian và chiều kích khác nhau "sông" với "bể". Câu thơ như phản ánh một xu thế chung của tự nhiên: mọi dòng sông đều đổ ra biển lớn, như sóng, muốn thoát khỏi không gian chật hẹp để tiến đến không gian rộng lớn bao la. Đây là một trong những nét tiêu biểu của tiếng thơ Xuân Quỳnh - mãnh liệt và táo bạo. Trong tình yêu, người con gái cũng thế, hành trình sóng ra biển lớn cũng như hành trình người con gái dấn thân, thoát ra khỏi giới hạn cá nhân hạn hẹp để kiếm tìm sự đồng điệu và sẻ chia.

• "Ôi con sóng ngày xưa
• Và ngày sau vẫn thế
• Nỗi khát vọng tình yêu
• Bồi hồi trong ngực trẻ"

Nếu trong những câu thơ trước, sóng hiện lên trong những trạng thái và không gian đối lập, thì đến đây, nhà thơ đặt sóng trong những chiều không gian khác nhau "ngày xưa", "ngày sau". Đây cũng là một quy luật tự nhiên: sóng chẳng bao giờ có thể ngừng vỗ, cũng như trái tim người con gái trong tình yêu chẳng bao giờ thôi vang lên những nhịp đập bồi hồi, những rung động mãnh liệt. Tình yêu chính là sự vĩnh hằng, tồn tại song hành cùng với sức sống muôn đời.

Từ con sóng của tự nhiên, nó bỗng biến thành con sóng tình, đại diện cho tâm hồn người con gái, tâm hồn "em" - một người con gái cá tính, tinh tế, chủ động với một trái tìm chân thành và giàu trực cảm.

Không những thế, "sóng" cất lên những băn khoăn, trăn trở trong tình yêu. Trước hết là nỗi băn khoăn, khao khát đi tìm nguồn cội của tình yêu:

• "Từ khi nào sóng lên?
• Sóng bắt đầu từ gió
• Gió bắt đầu từ đâu?"

Khao khát kiếm tìm và lý giải nguồn gốc của tình yêu, có lẽ là khao khát muôn đời của đôi lứa yêu nhau, bởi mong muốn tìm hiểu cũng là mong muốn được chiếm hữu, được nắm giữ. Rõ ràng, "em" không chỉ muốn cảm nhận tình yêu, mà còn suy tư về nó, từng bước đi tìm đến nguồn cội của thứ cảm xúc ấy. Thế nhưng, câu trả lời lại vừa là lời thú nhận chân thật, cũng vừa là sự thức nhận của nữ sĩ

• "Em cũng không biết nữa
• Khi nào ta yêu nhau?"

Bởi lẽ, tình yêu là sự huyền diệu của cuộc sống, mà ta phải tự cảm nhận nó, chứ không thể định nghĩa, hay lí giải được. "Khi nào ta yêu nhau?", khi nào em yêu anh, từ ánh mắt, từ nụ cười hay là từ những phút giây và đôi tim cùng vang lên những nhịp sẻ chia, đồng điệu?. Vì sao mà yêu, yêu tự bao giờ, liệu rằng có còn quan trọng hay không khi ta biết rằng ta yêu nhau và chỉ cần có thế. Muốn hiểu được tình yêu cũng chính là muốn nắm giữ tình yêu đó trong tay, bởi vậy, cất lên từ lời trăn trở ấy, là cả một trái tim mê say, nồng thắm.

Đã yêu, ai mà chẳng nhớ, người con gái khi xưa lấy khăn mà nói nhớ "Khăn thương nhớ ai/Khăn rơi xuống đất/ Khăn thương nhớ ai/ Khăn vắt lên vai/ Khăn thương nhớ ai/ Khăn chùi nước mắt". Còn Xuân Quỳnh mượn những nhịp sóng nhớ thương để nói lên tiếng lòng của chính mình:

• "Con sóng dưới lòng sâu
• Con sóng trên mặt nước
• Ôi con sóng nhớ bờ
• Ngày đêm không ngủ được"

Con sóng hiện lên trong những không gian và thời gian đối lập "dưới lòng sâu", "trên mặt nước"; "ngày" và "đêm". Điệp từ "con sóng" và điệp cấu trúc câu thơ kết hợp với biện pháp nhân hoá khiến sóng như một chủ thể trữ tình "nhớ bờ" đến "không ngủ được". Nỗi nhớ luôn dâng trào, hiện hữu dù là ở nơi đâu, hay bất cứ khi nào. Nhịp điệu miên man sôi trào khiến nỗi nhớ như những đợt sóng cứ thế trào lên, lớp này chồng lên lớp kia, rạo rực, ắp đầy, dạt dào, tha thiết, bao trùm lên thời gian, chiếm lĩnh các tầng không gian. Nỗi nhớ của người con gái dù là ở đâu, khi nào cũng luôn thắm nồng, rạo rực. Trái tim của người con gái khi yêu chính là như thế, như một đại dương mênh mông chẳng khi nào ngủ yên bởi những con sóng của nhớ nhung.

• "Lòng em nghĩ đến anh
• Cả trong mơ còn thức"

Dung lượng của đoạn thơ kéo dài từ 4 câu đến 6 câu. Nỗi nhớ tuôn trào, "em" chẳng còn mượn hình ảnh sóng để nói hộ lòng mình nữa mà trực tiếp xuất hiện để bộc lộc cảm xúc. Nỗi nhớ mãnh liệt quá, như con sóng tràn bờ, dẫn bạn đọc phá vỡ giới hạn để đến với những miền vô biên của cảm xúc. Hồn thơ Xuân Quỳnh quả thực vừa nồng nhiệt lại vừa táo bạo, vừa truyền thống trong nỗi thương nhớ, mà lại vừa hiện đại trong cách thể hiện.

Không những nhớ, Xuân Quỳnh còn thể hiện một trái tim thủy chung, sắt son:

• "Dẫu xuôi về phương Bắc
• Dẫu ngược về phương Nam
• Nơi nào em cũng nghĩ
• Hướng về anh một phương"

Vẫn là những yếu tố mang tính đối lập "phương Bắc"-"phương Năm", "xuôi"-"ngược". Hành trình đi đến với tình yêu, vốn dĩ là một hành trình đầy gian truân của cuộc sống bộn bề. Còn Xuân Quỳnh là một con người vô cùng đa cảm, đã trải qua bao thăng trầm, đắng cay và ngọt bùi của tình yêu. Cuộc sống rộng lớn có 4 phương 8 hướng, vậy mà Xuân Quỳnh lại đặt "phương ảnh" cùng với "phương Bắc", "phương Nam", đủ để thấy, dù đi đâu, dù cuộc sống có vần xoay đến thế nào thì "anh", thì tình yêu vẫn cứ mãi là kim chỉ nam cho trái tim, trở thành điểm tựa vững vàng để người con gái vượt qua những gian nan trắc trở của cuộc sống.

Bên cạnh những nỗi nhớ của một con tim thủy chung, "em" còn mang trong mình những nỗi lo âu, những dự cảm về giới hạn của cuộc sống. Biển rộng bao la cũng không vượt qua bờ, cuộc đời dù dài rộng nhưng cũng vẫn sẽ có điểm kết thúc, và tình yêu dù say đắm cũng có lúc nhạt phai. Xuân Quỳnh là một tâm hồn giàu trắc ẩn và đa sầu đa cảm. Nhưng nói ra những nỗi lo ấy, không phải là để đánh mất niềm tin vào tình yêu mà là để càng khẳng định thêm, tin tưởng tuyệt đối vào tình yêu.

• "Ở ngoài kia đại dương
• Trăm nghìn con sóng đó
• Con nào chẳng tới bờ
• Dù muôn vời cách trở"

Niềm tin ấy không hề là sự bồng bột, ảo tưởng mà là những thức nhận đầu sâu sắc về chân lí của cuộc sống.

Và hình tượng "sóng" còn cất lên khúc ca khát vọng về một tình yêu vĩnh viễn.

• "Làm sao được tan ra
• Thành trăm con sóng nhỏ
• Giữa biển lớn tình yêu
• Để ngàn năm còn vỗ"

Tan ra, khát vọng được hoá thành sóng biển để sống mãi với cái vô tận của biển cả, muốn nối dài cuộc sống hữu hạn của con người. Đó cũng chính là khát vọng về một tình yêu vĩnh hằng. Tan ra còn là hoà mình vào tình yêu, sống trọn với tình yêu, còn là dâng hiến, hi sinh, muốn được dành trọn cho tình yêu để ngàn năm còn rạo rực nhịp đập của một con tim thiết tha, mãnh liệt.

Hình tượng "sóng" như phân thân của chủ thể trữ tình, khi tách riêng, khi lại hoà hợp để cất lên những tiếng lòng sâu thẳm của thi sĩ. Chính sự đặc sắc của hình tượng "sóng" đã làm nên thành công cho tác phẩm, giúp cho bài thơ mãi tươi xanh trong dòng chảy văn học, mãi trẻ trung, thổn thức trong trái tim bao thế hệ đôi lứa muôn đời.

-M-vfo.vn


BÀI VIẾT SỐ 2 CẢM NHẬN HÌNH TƯỢNG SÓNG VÀ KHÁT VỌNG TÌNH YÊU
Xưa nay tình yêu luôn là chủ đề đi về trong văn chương muôn thuở. Xao xuyến làm sao những câu ca dao trao duyên ngọt ngào, đằm thắm đến tiếng đàn tương tư của nàng Kiều, rồi sau này khi bước vào thời kì hiện đại hóa nền văn học, Xuân Quỳnh lại dùng hình tượng sóng để viết nên tình yêu bao la. Hình tượng sóng trong bài thơ cùng tên đã góp phần thể hiện khát vọng tình yêu và nỗi lòng người con gái, mang lại bao xúc cảm mới mẻ nơi người đọc.

Giữa bom đạn của chiến tranh tàn khốc, "Sóng" xuất hiện như một bông hoa lạ giữa rừng thơ kháng chiến, thổi vào đó luồng gió mới mẻ của tình yêu lứa đôi. Là kết quả của chuyến đi thực tế lên biển Diêm Điền năm 1967, bài thơ đã được thai nghén qua bàn tay của một nữ sĩ đã trải qua cả những ngọt ngào và cay đắng của tình yêu, nhưng "Sóng" vẫn tha thiết và tràn đầy khát vọng. Trước Xuân Quỳnh, ca dao đã từng dùng sóng để nói về tình yêu:

• "Sóng sậm sình lưng chừng ngoài bể bắc
• Giọt mưa tình rỉ rắc chốn hàng hiên"

Hay Chế Lan Viên từng tha thiết:

• "Anh xa cách em như đất liền xa cách biển
• Nửa đêm sâu nằm lắng sóng phương em
• Em thân thuộc sao thành xa lạ thế
• Sắp gặp em rồi sóng lại đẩy xa thêm"

Có thể nói rằng, Xuân Quỳnh không phải là người đầu tiên mượn sóng để nói lời thương yêu. Vì vậy mà có ý kiển cho rằng: "Sóng đã thể hiện một tình yêu truyền thống như tình yêu muôn đời", một tình yêu gắn với những cung bậc cảm xúc, tình cảm rộng lớn, quy luật muôn đời. Đó là những cung bậc cảm xúc vừa thống nhất vừa đối lập trong tình yêu:

• "Dữ dội và dịu êm
• Ồn ào và lặng lẽ"

Sóng mang trong mình những đối cực. Các tính từ vừa diễn tả trạng thái khác nhau của sóng trong lòng đại dương, vừa thể hiện những cung bậc cảm xúc khác nhau của người con gái đang yêu. Khám phá những đối cực của sóng, Xuân Quỳnh nhận ra quy luật muôn thuở: tình yêu cũng giống như sóng, đó không phải trạng thái tâm lí thuần nhất mà là sự hòa kết những trạng thái tâm lí khác nhau, giống như những thăng trầm trong bản tình ca đôi lứa.

Hình tượng sóng thể hiện tình yêu truyền thống, bởi nó diễn tả khát vọng tình yêu và những điều không thể cắt nghĩa và lí giải:

• "Giữa muôn trùng sóng bể
• Em nghĩ về anh, em
• Em nghĩ về biển lớn
• Từ nơi nào sóng lên?"
• "Em cũng không biết nữa
• Khi nào ta yêu nhau?"

Nhân vật trữ tình nghĩ về sóng là đang suy tư về tình yêu, nương theo sóng để bắt đầu hành trình tìm kiếm nơi khởi nguồn của tình yêu lí giải tình yêu. Câu trả lời vừa là sự thú nhận về sự bất lực của con người trên hành trình tìm kiếm cội nguồn tình yêu, vừa là sự thức nhận sâu sắc về tình yêu là điều huyền diệu của cuộc sống. Con người chỉ có thể cảm nhận chứ không thể truy tìm nơi khởi nguồn cũng như không thể cắt nghĩa được tình yêu một cách rõ ràng minh bạch. Khát vọng tình yêu xưa nay luôn thế, nó đến một cách rất tự nhiên và mãnh liệt như chưa bao giờ từng có:

• "Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
• Có khó gì đâu một buổi chiều
• Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
• Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu"
• (Xuân Diệu)

Hình tượng sóng luôn song hành cùng nỗi nhớ, sóng biến thành chủ thể của những trái tim yêu nồng nàn:

• “Con sóng dưới lòng sâu
• Con sóng trên mặt nước
• Ôi con sóng nhớ bờ
• Ngày đêm không ngủ được
• Lòng em nghĩ đến anh
• Cả trong mơ còn thức"

Điệp từ "sóng" xuất hiện liên tiếp vừa gợi hình những con sóng dâng lên dào dạt, vừa gợi ra nhịp điệu dào dạt, sôi trào mà miên man, sâu lắng của nỗi nhớ thương. Sự tương phản "trên - dưới", "ngày - đêm" khiến nỗi nhớ bao trùm không gian từ tầng sâu cho đến mặt nước, từ ngày dài sang đêm ngắn. Xuân Quỳnh đã phá vỡ các giới hạn để dẫn độc giả vào thế giới vô biên của tâm hồn. Sóng thủy chung như chính tình yêu bất tử của đôi lứa:

• "Nơi nào em cũng nghĩ
• Chỉ mình anh - một phương"

Nếu không gian địa lí có bốn phương tám hướng khiến con người dễ lạc lòng thì trong không gian tình yêu, em chỉ biết đến một phương duy nhất là phương anh. Đó là bản chất của tình yêu chân chính: nếu sóng chỉ hướng đến bến bờ thì cuộc đời em chỉ mình anh là đủ, tình cảm đó sẽ mãi mãi đi theo em trong suốt cuộc đời. Đó là những sắc thái của tình yêu muôn thuở: có nhớ nhung, có thủy chung, có mâu thuẫn đối lập, tất cả chỉ bởi vì đó là tình yêu - thứ tình cảm bí ẩn bậc nhất của loài người.

Hình tượng sóng không chỉ thể hiện tình yêu truyền thống mà còn "mới mẻ, hiện đại như tình yêu hôm nay". Đó là bởi con sóng của Xuân Quỳnh đã táo bạo, chủ động dấn thân để đi tìm tình yêu:

• "Sông không hiểu nổi mình
• Sóng tìm ra tận bể"

Vượt thoát khỏi không gian hẹp của con sông, sóng - người con gái đã chủ động vươn mình để tìm tới biển rộng, để tìm bằng được tình yêu chân chính. Phải chăng con người muốn tới tình yêu phải vượt qua những giới hạn cá nhân chật hẹp để tìm ra biển lớn, kiếm tìm sự đồng điệu và sẻ chia? Không những thế, con sóng ấy còn rất mực mãnh liệt trong việc bày tỏ nỗi nhớ và tình yêu của chính mình:

• "Lòng em nhớ đến anh
• Cả trong mơ còn thức"

Hai câu thơ như con sóng xuyên qua cõi mộng và cõi thực, nỗi nhớ không chỉ ẩn hiện trong ý thức mà còn sâu trong tiềm thức để hiện ra trong mỗi giấc mơ. Cái dào dạt, sôi trào của nỗi nhớ như khiến cảm xúc tràn bờ, như dồn dập để biểu đạt cho trọn tình yêu. Cảm xúc ấy gặp gỡ với lời tự bạch của nữ sĩ trong "Tự hát":

• "Em trở về đúng nghĩa trái tim em
• Là máu thịt, đời thường ai chẳng có
• Biết ngừng đập một đời không thể nữa
• Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi"

Dẫu vậy nhưng tình cảm nhiều khi khó nói, trái tim dẫu có giàu lòng trắc ẩn đến đâu cũng khó tránh khỏi những lo âu:

• "Cuộc đời tuy dài thế
• Năm tháng vẫn đi qua
• Như biển kia dẫu rộng
• Mây vẫn bay về xa"

Bên cạnh sự nồng nàn, tha thiết, thơ Xuân Quỳnh thoáng dự cảm về những điều bất trắc: "Hôm nay yêu mai có thể xa rồi". Nhà thơ nhận thấy cuộc đời tuy dài nhưng vẫn có điểm kết thúc, biển cả tuy rộng mà vẫn có bờ và tình yêu con người không phải vĩnh viễn. Nó có thể biến đổi, nhạt phai trong dòng chảy thời gian. Nhưng khát vọng tình yêu lại kéo nữ sĩ về với niềm tin trong sáng và trọn vẹn về tình yêu: hàng nghìn con sóng vẫn vượt qua khoảng cách để đến bờ, đám mây mong manh vẫn xuyên qua năm tháng và sự rộng dài của biển cả đã xây dựng niềm tin về tình yêu - là hành lí con người mang theo suốt cuộc đời để phá vỡ mọi giới hạn trong cuộc sống. Niềm tin đó không xuất phát từ sự ảo tưởng, bồng bột mà là sự thức nhận sâu sắc về những quy luật của đời sống, cho nên nó tha thiết và cháy bỏng để tình yêu trở nên trọn vẹn.

Hình tượng sóng là một sáng tạo đặc sắc của nữ sĩ với một vẻ đẹp toàn diện. Sóng không được vẽ ra bằng đường nét, hình ảnh mà được tái hiện qua âm điệu độc đáo với vần thơ năm chữ, lối gieo vần dãn cách, lối ngắt nhịp linh hoạt (2/3, 3/2, 1/2/2) gợi những đợt sóng liên tiếp nhau. Mang vẻ đẹp nữ tính, mọi đặc điểm và tính cách của sóng được quy chiếu về tính nữ, hướng tới cắt nghĩa và cảm nhận tình yêu bằng cái nhìn của người phụ nữ. Nó mang dấu ấn của tâm hồn Xuân Quỳnh - một người phụ nữ có cuộc đời ngược xuôi tất bật, một trái tim đa cảm nhưng tâm hồn dạt dào niềm tin và khát vọng sống. Vì vậy, "Sóng" là một phức điệu của những trạng thái vừa nồng nàn, mãnh liệt vừa đằm thắm, sâu sắc, vừa chân thành vừa suy tư.

Nhà phê bình nổi tiếng người Pháp J.M.Maulpoix từng nói: "Thơ là tự truyện của một khát vọng". "Sóng" chính là tự truyện của nhà thơ Xuân Quỳnh về khát vọng của một tình yêu chân chính.
-Minh Anh-vfo.vn