.jpg)
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Tên thật là Nguyễn Thắng, hiệu Quế Sơn, tự Miễu Chi
- Sinh ngày 15 tháng 2 năm 1835 và mất ngày 5 tháng 2 năm 1909
- Quê nội tại làng Vị Hạ (Và), xã Yên Đổ nay là xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Quê ngoại tại làng Văn Khế, xã Hoàng Xá, huyện Ý Yên, tỉnh Hà Nam Ninh nay là huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam.
- Các tác phẩm tiêu biểu: Quế Sơn thi tập, Yên Đổ thi tập, Bách Liêu thi văn tập, Cẩm Ngữ,"Bạn đến chơi nhà", và 3 bài thơ hay về thu: Thu điếu, Thu ẩm và Thu vịnh cùng nhiều bài ca, hát ả đào, văn tế, câu đối truyền miệng.
2. Tác phẩm
- Hoàn cảnh ra đời: bài thơ được ra đời khi tác giả về quê an hưởng tuổi già, khi mùa thu trải rộng trên vùng quê yên bình, tác giả đã sáng tác nên bài thơ. Bài thơ nêu lên cảnh sống an nhàn tại vùng quê cũng là cuộc sống bế tắc của người nông dân lúc bấy giờ.
- Thể thơ: thất ngôn bát cú đường luật
- Bố cục: đối với bất kì bài thơ theo thể thơ thất ngôn bát cú đường luật đều có 4 phần ( đề, thực, luận, kết)
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Hai câu đề: Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
- “ lạnh lẽo” thể hiện sự cô đơn, đơn độc của tác giả giữa cảnh mùa thu
- “ trong veo” thể hiện sự trong trẻo của dòng nước trong cảnh mùa thu tại vùng quê yên bình
- “ một chiếc thuyền” đơn độc đã lại thêm đơn độc hơn nữa
- “ bé tẻo teo” sự nhỏ bé của của đơn độc giữa không qian rộng lớn
=> Hai câu thơ nêu lên sự đặc trưng của mùa thu, đồng thời cũng nêu lên sự đơn độc, lẻ loi của tác giả giữa mùa thu. Bên cạnh đó cũng nêu lên tâm trạng buồn bã của tác giả.
2. Hai câu thực: Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo
- “ sóng biếc”: cảnh mùa thu ngoài nước trong veo còn có sự xanh biếc
- “ lá vàng” : màu sắc đặc trưng của mùa thu
=> Sự chuyển động êm ái của mùa thu, bức tranh mùa thu hết sức đẹp đẽ, lá vàng, sống biếc, trong veo
3. Hai câu thực: Tầng mây lơ lững, trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co, khách vắng teo
- “ xanh ngắt”: mùa thu xanh ngắt, một cảnh đẹp của mùa thu
- “ ngõ trúc quanh co”: gợi lên hình ảnh mộc mạc của miền quê Việt Nam
- “ vắng teo”: một sự vắng vẻ, không một bóng người
=> Thể hiện sự vắng vẻ tiêu điều của cảnh hoang sơ
4. Hai câu kết: Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo
- “ tựa gối”: một tư thế câu cá hết sức thư thái, an nhàn. Không chỉ thế đây còn là một hàm ý ẩn bên trong là sự suy tư suy nghĩ của tác giả.
- “ cá đớp động dưới chân bèo”: một hành động nhỏ làm tác giả mất tập trung
III. Tổng kết
Một bức tranh mùa thu vô cùng đẹp được thể hiện dưới sự tài tình của nhà thơ. Bên cạnh đó, qua vẻ đjep của mùa thu tác giả còn thể hiện nổi lo của mình đối với dân tộc, đối với đất nước.
Xem thêm: Soạn bài Thương vợ lớp 11 ngắn gọn, cơ bản
