Hướng dẫn các bạn soạn bài Tổng kết phần tiếng Việt trong chương trình sách giáo khoa Văn lớp 12 ngắn gọn đơn giản
Bài tổng kết phần tiếng việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ giúp ta hệ thống hóa kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ đã học và đồng thời nâng cao them năng lực giao tiếp.
I. Nội dung cơ bản cần nắm vững
Giao tiespelaf haojt động trao đổi thông tin của con người và chủ yếu được thực hiện bằng phương diện ngôn ngữ. hoạt động giao tiếp gồm hai quá trình: tạo lập văn bản và lĩnh hội văn bản.
Trong hoạt động giao tiếp , ngôn ngữ sử dụng cả hai dạng: nói và viết.
Khi giao tiếp, các nhân vật sử dụng ngôn ngữ chung của xã hội để tạo ra lời nói- những sản phẩm cụ thể của cá nhân.
Trong hoạt động giao tiếp, môi câu thường có hai thành phần : nghĩa sự việc và nghĩa tình thái
II. Luyện tập
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới.
Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong.
Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão mà oà lên khóc. Bây giờ thì tôi không xót xa năm quyển sách của tôi quá như nước nữa. Tôi chỉ ái ngại cho lão Hạc. Tôi hỏi cho có chuyện:
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...
- Khốn nạn... Ông giáo ơi!.... Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Cứ thế là thằng Mục với thằng Xiên, hai thằng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết.... Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó!
Tôi an ủi lão:
- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là hoá kiếp cho nó đấy, hoá kiếp để cho nó làm kiếp khác.
Lão chua chát bảo:
- Ông giáo nói phải! Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hoá kiếp cho nó để nó làm kiếp người, may ra có sung sướng hơn một chút... kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn!...
Tôi bùi ngùi nhìn lão, bảo:
- Kiếp ai cũng thế thôi, cụ ạ! Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
- Thế thì không biết nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng?
(Nam Cao, Lão Hạc)
Yêu cầu:
1. Phân tích sự đổi vai và luân phiên lượt lời trong hoạt động giao tiếp trên. Những đặc điểm của giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói thể hiện qua những chi tiết nào trong đoạn trích (chú ý lời kể chuyện của tác giả và lời của các nhân vật)?
2. Các nhân vật giao tiếp có vị thế xã hội, quan hệ thân sơ và những đặc điểm gì riêng biệt? Phân tích sự chi phối của những điều đó đến nội dung và cách thức nói trong lượt lời đầu tiên của lão Hạc.
3. Hãy phân tích nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong câu: “Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết!”.
4. Trong đoạn trích có hoạt động giao tiếp ở dạng nói giữa hai nhân vật, đồng thời khi người đọc đọc đoạn trích (hoặc cả truyện Lão Hạc) lại có một hoạt động giao tiếp nữa giữa nhà văn Nam Cao và người đọc. Hãy chỉ ra sự khác biệt giữa hai hoạt động giao tiếp đó.
Trả lời:
1. Trong đoạn trích trên, sự đổi vai luân phiên lượt lời liên tục diễn ra giữa hai nhân vật lão Hạc và ông Giao. Khi laõ Hã đóng vai người nói thì ông giáo đóng vai người nghe và ngược lại.
Những đặc điểm giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói thể hiện qua những chi tiết sau:
- Cuộc giao tiếp có ngữu cảnh cụ thể: ở nhà ông Giao, sau khi lão Hạc bán chó.
- Các nhân vật sử dụng ngôn ngữ chung của toàn xã hội, có sự phụ trợ của các biểu hiện bên ngoài…
2. Vị thế xã hội, quan hệ thân sơ và những đặc điểm riêng biệt của các nhân vật:
- Ông Giao là người có học thức nên xét về học vấn , có vị thế xã hội cao hơn lão Hạc, nhưng lão Hạc có tuổi tác lớn hơn.
- Ông giáo có sự hiểu biết về xã hội, lão Hạc chỉ là người nông dân chân lấm tay bùn quanh năm đói khổ
Sự chi phối của những điều đó đến nội dung và cách thức nói trong lượt lời đầu tiên của lão Hạc:
- Dù hơn tuổi nhân vật ông Giao nhưng để bày tỏ tình cảm quý mến, sự trân trọng đối với nhân vật này, lão Hạc gọi nhân vật này bằng “ông”- “ông giáo”
- Do quan hệ gần gũi nên tin gì lão Hạc cũng báo cho ông giáo đàu tiên
3. Phân tích nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong câu: “Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết!”:
- Nghĩa sự việc: vào thời điểm “bấy giờ” thì nó mới biết là nó bị chết.
- Nghĩa tình thái: sự đau xót, dằn vặt của lão Hạc về cái chết của con chó. Lão gọi nó bằng cách người ta vẫn gọi nhau rất thân mật “cu cậu” nhưng nhắc đến nó là nhắc đến cái chết của nó mà ông lão là người góp phần tạo nên.
4. Sự khác biệt giữa hai hoạt động giao tiếp:
- Hoạt động giao tiếp của nhân vật là ở dạng nói và nói trực tiếp. do vậy, việc luân phiên lượt lời có thể liên tục diễn ra, hoạt động giao tiếp diễn ra theo cả hai chiều
- Hoạt động giao tiếp giữa Nam Cao và người đọc là dạng Viết- đọc là giao tiếp gián tiếp.
Xem thêm: Soạn bài Phát biểu tự do lớp 12 ngắn gọn
Bài tổng kết phần tiếng việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ giúp ta hệ thống hóa kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ đã học và đồng thời nâng cao them năng lực giao tiếp.
I. Nội dung cơ bản cần nắm vững
Giao tiespelaf haojt động trao đổi thông tin của con người và chủ yếu được thực hiện bằng phương diện ngôn ngữ. hoạt động giao tiếp gồm hai quá trình: tạo lập văn bản và lĩnh hội văn bản.
Trong hoạt động giao tiếp , ngôn ngữ sử dụng cả hai dạng: nói và viết.
Khi giao tiếp, các nhân vật sử dụng ngôn ngữ chung của xã hội để tạo ra lời nói- những sản phẩm cụ thể của cá nhân.
Trong hoạt động giao tiếp, môi câu thường có hai thành phần : nghĩa sự việc và nghĩa tình thái
II. Luyện tập
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới.
Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong.
Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão mà oà lên khóc. Bây giờ thì tôi không xót xa năm quyển sách của tôi quá như nước nữa. Tôi chỉ ái ngại cho lão Hạc. Tôi hỏi cho có chuyện:
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...
- Khốn nạn... Ông giáo ơi!.... Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Cứ thế là thằng Mục với thằng Xiên, hai thằng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết.... Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó!
Tôi an ủi lão:
- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là hoá kiếp cho nó đấy, hoá kiếp để cho nó làm kiếp khác.
Lão chua chát bảo:
- Ông giáo nói phải! Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hoá kiếp cho nó để nó làm kiếp người, may ra có sung sướng hơn một chút... kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn!...
Tôi bùi ngùi nhìn lão, bảo:
- Kiếp ai cũng thế thôi, cụ ạ! Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
- Thế thì không biết nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng?
(Nam Cao, Lão Hạc)
Yêu cầu:
1. Phân tích sự đổi vai và luân phiên lượt lời trong hoạt động giao tiếp trên. Những đặc điểm của giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói thể hiện qua những chi tiết nào trong đoạn trích (chú ý lời kể chuyện của tác giả và lời của các nhân vật)?
2. Các nhân vật giao tiếp có vị thế xã hội, quan hệ thân sơ và những đặc điểm gì riêng biệt? Phân tích sự chi phối của những điều đó đến nội dung và cách thức nói trong lượt lời đầu tiên của lão Hạc.
3. Hãy phân tích nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong câu: “Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết!”.
4. Trong đoạn trích có hoạt động giao tiếp ở dạng nói giữa hai nhân vật, đồng thời khi người đọc đọc đoạn trích (hoặc cả truyện Lão Hạc) lại có một hoạt động giao tiếp nữa giữa nhà văn Nam Cao và người đọc. Hãy chỉ ra sự khác biệt giữa hai hoạt động giao tiếp đó.
Trả lời:
1. Trong đoạn trích trên, sự đổi vai luân phiên lượt lời liên tục diễn ra giữa hai nhân vật lão Hạc và ông Giao. Khi laõ Hã đóng vai người nói thì ông giáo đóng vai người nghe và ngược lại.
Những đặc điểm giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói thể hiện qua những chi tiết sau:
- Cuộc giao tiếp có ngữu cảnh cụ thể: ở nhà ông Giao, sau khi lão Hạc bán chó.
- Các nhân vật sử dụng ngôn ngữ chung của toàn xã hội, có sự phụ trợ của các biểu hiện bên ngoài…
2. Vị thế xã hội, quan hệ thân sơ và những đặc điểm riêng biệt của các nhân vật:
- Ông Giao là người có học thức nên xét về học vấn , có vị thế xã hội cao hơn lão Hạc, nhưng lão Hạc có tuổi tác lớn hơn.
- Ông giáo có sự hiểu biết về xã hội, lão Hạc chỉ là người nông dân chân lấm tay bùn quanh năm đói khổ
Sự chi phối của những điều đó đến nội dung và cách thức nói trong lượt lời đầu tiên của lão Hạc:
- Dù hơn tuổi nhân vật ông Giao nhưng để bày tỏ tình cảm quý mến, sự trân trọng đối với nhân vật này, lão Hạc gọi nhân vật này bằng “ông”- “ông giáo”
- Do quan hệ gần gũi nên tin gì lão Hạc cũng báo cho ông giáo đàu tiên
3. Phân tích nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong câu: “Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết!”:
- Nghĩa sự việc: vào thời điểm “bấy giờ” thì nó mới biết là nó bị chết.
- Nghĩa tình thái: sự đau xót, dằn vặt của lão Hạc về cái chết của con chó. Lão gọi nó bằng cách người ta vẫn gọi nhau rất thân mật “cu cậu” nhưng nhắc đến nó là nhắc đến cái chết của nó mà ông lão là người góp phần tạo nên.
4. Sự khác biệt giữa hai hoạt động giao tiếp:
- Hoạt động giao tiếp của nhân vật là ở dạng nói và nói trực tiếp. do vậy, việc luân phiên lượt lời có thể liên tục diễn ra, hoạt động giao tiếp diễn ra theo cả hai chiều
- Hoạt động giao tiếp giữa Nam Cao và người đọc là dạng Viết- đọc là giao tiếp gián tiếp.
Xem thêm: Soạn bài Phát biểu tự do lớp 12 ngắn gọn