Hướng dẫn soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) trong chương trình Ngữ văn 9 ngắn gọn
Ở bài học trước, các em đã được học về các phương châm hội thoại, cụ thể các em đã tìm hiểu về phân loại các phương châm hội thoại, bao gồm: lượng và chất. Và ở bài học ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sâu hơn về các phương châm hội thoại qua bài soạn ngắn gọn do Vforum biên soạn.
Câu 1: Trong kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam có nhiều câu như:
a. Lời chào cao hơn mâm cỗ
b. Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
c. Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
Qua những câu ca dao, tục ngữ đó, cha ông khuyên dạy chúng ta điều gì? Hãy tìm thêm một số câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự.
Trả lời:
Qua những câu ca dao, tục ngữ trên cha ông khuyên dạy chúng ta:
a. Cần phải biết sự tôn trọng, lịch thiệp cao quý hơn cả vật chất.
b. Cần phải biết cẩn trọng, lịch sự trong lời ăn tiếng nói của mình. Lời nói không mất gì nhưng mà giúp bạn có được nhiều thứ.
c. Người có học, có hiểu biết phải biết lựa lời nói đừng làm mất lòng nhau.
Một số câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự:
- Chim khôn kêu tiếng rảnh rang,
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
- Vàng thì thử lửa thử than,
Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.
Câu 2: Phép tu từ từ vựng nào đã học (so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, điệp ngữ, nói quá, nói giảm, nói tránh) có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sự? Cho ví dụ.
Trả lời:
Phép tu từ nói giảm nói tránh có lien quan trực tiếp tới phương châm lịch sự.
Ví dụ:
- Tóc mới của anh có vẻ không phù hợp lắm (muốn chê tóc của người này xấu).
- Dạo này ăn uống bồi bổ đầy đủ sao mà múp máp quá vậy (muốn nói người này mập).
Câu 3: Chọn từ ngữ để điền vào chỗ trống cho thích hợp:
a. Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là mỉa mai, chê trách là...
b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói là...
c. Nói nhằm châm chọc điều không hay của người khác một cách cố ý là...
d. Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là...
e. Nói rành mạch, cẵn kẽ, có trước có sau là nói....
Cho biết mỗi từ ngữ trên chỉ cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào.
(nói móc, nói mát, nói hớt, ra đầu ra đũa, nói leo)
Cho biết các từ ngữ trên chỉ những cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào
Trả lời:
Điền theo trình tự: Nói mát – nói hớt – nói móc – nói leo – nói ra đầu ra ra đũa
=> Phương châm lịch sự và phương châm cách thức.
Câu 4: Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách nói như:
a. Nhân tiện đây xin hỏi;
b. cực chẳng đã tôi phải nói, tôi nói điều này có gì không phải mong anh bỏ qua; biết là làm anh không vui, nhưng… ; xin lỗi, có thể anh không hài lòng nhưng tôi cũng phải thành thực mà nói…
c. đừng nói leo, đừng ngắt lời như thế, đừng nói cái giọng đó với tôi…
Trả lời:
a. Cách nói này dùng khi mà bạn muốn hỏi một vấn đề khác với chủ đề hiện đang giao tiếp, trao đổi.
b. Cách dùng này là nói giảm nói tránh khi bạn chuẩn bị nói ra một điều gì đó không hay.
c. Cách dùng này muốn nói với người kia phải biết tôn trọng, lịch sự.
Câu 5: Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết mỗi thành ngữ liên quan đến phương châm hội thoại nào: nói băm nói bổ; nói như đấm vào tai; điều nặng tiếng nhẹ; nửa úp nửa mở; mồm loa mép giãi; đánh trống lảng; nói như dùi đục chấm mắm cáy.
Trả lời:
Như vậy qua bài học này, các em đã được học thêm một số kiến thức liên quan đến Các phương châm hội thoại. Nhờ các phương châm hội thoại mà các em có thể học được những phép lịch sự, tôn trọng người khác trong giao tiếp. Hi vọng qua bài soạn trên, các em đã tiếp thu được những kiến thức cơ bản nhất của bài. Hẹn gặp lại và chúc các em học tốt.
Xem thêm: Soạn bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình lớp 9 ngắn gọn
Ở bài học trước, các em đã được học về các phương châm hội thoại, cụ thể các em đã tìm hiểu về phân loại các phương châm hội thoại, bao gồm: lượng và chất. Và ở bài học ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sâu hơn về các phương châm hội thoại qua bài soạn ngắn gọn do Vforum biên soạn.
Câu 1: Trong kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam có nhiều câu như:
a. Lời chào cao hơn mâm cỗ
b. Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
c. Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
Qua những câu ca dao, tục ngữ đó, cha ông khuyên dạy chúng ta điều gì? Hãy tìm thêm một số câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự.
Trả lời:
Qua những câu ca dao, tục ngữ trên cha ông khuyên dạy chúng ta:
a. Cần phải biết sự tôn trọng, lịch thiệp cao quý hơn cả vật chất.
b. Cần phải biết cẩn trọng, lịch sự trong lời ăn tiếng nói của mình. Lời nói không mất gì nhưng mà giúp bạn có được nhiều thứ.
c. Người có học, có hiểu biết phải biết lựa lời nói đừng làm mất lòng nhau.
Một số câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự:
- Chim khôn kêu tiếng rảnh rang,
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
- Vàng thì thử lửa thử than,
Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.
Câu 2: Phép tu từ từ vựng nào đã học (so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, điệp ngữ, nói quá, nói giảm, nói tránh) có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sự? Cho ví dụ.
Trả lời:
Phép tu từ nói giảm nói tránh có lien quan trực tiếp tới phương châm lịch sự.
Ví dụ:
- Tóc mới của anh có vẻ không phù hợp lắm (muốn chê tóc của người này xấu).
- Dạo này ăn uống bồi bổ đầy đủ sao mà múp máp quá vậy (muốn nói người này mập).
Câu 3: Chọn từ ngữ để điền vào chỗ trống cho thích hợp:
a. Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là mỉa mai, chê trách là...
b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói là...
c. Nói nhằm châm chọc điều không hay của người khác một cách cố ý là...
d. Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là...
e. Nói rành mạch, cẵn kẽ, có trước có sau là nói....
Cho biết mỗi từ ngữ trên chỉ cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào.
(nói móc, nói mát, nói hớt, ra đầu ra đũa, nói leo)
Cho biết các từ ngữ trên chỉ những cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào
Trả lời:
Điền theo trình tự: Nói mát – nói hớt – nói móc – nói leo – nói ra đầu ra ra đũa
=> Phương châm lịch sự và phương châm cách thức.
Câu 4: Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách nói như:
a. Nhân tiện đây xin hỏi;
b. cực chẳng đã tôi phải nói, tôi nói điều này có gì không phải mong anh bỏ qua; biết là làm anh không vui, nhưng… ; xin lỗi, có thể anh không hài lòng nhưng tôi cũng phải thành thực mà nói…
c. đừng nói leo, đừng ngắt lời như thế, đừng nói cái giọng đó với tôi…
Trả lời:
a. Cách nói này dùng khi mà bạn muốn hỏi một vấn đề khác với chủ đề hiện đang giao tiếp, trao đổi.
b. Cách dùng này là nói giảm nói tránh khi bạn chuẩn bị nói ra một điều gì đó không hay.
c. Cách dùng này muốn nói với người kia phải biết tôn trọng, lịch sự.
Câu 5: Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết mỗi thành ngữ liên quan đến phương châm hội thoại nào: nói băm nói bổ; nói như đấm vào tai; điều nặng tiếng nhẹ; nửa úp nửa mở; mồm loa mép giãi; đánh trống lảng; nói như dùi đục chấm mắm cáy.
Trả lời:
- Nói băm nói bổ: nói một cách thô thiển, thô bạo, nói nhiều.
- Nói như đấm vào tai: nói như hét to, nói rất mạnh làm người nghe khó chịu.
- Điều nặng tiếng nhẹ: kiểu nói trách móc.
- Nửa úp nửa mở: nói mập mờ, ấp úng không rõ ý.
- Mồm loa mép giải: nói nhiều, đanh đá.
- Đánh trống lảng: nói lảng sang một vấn đề khác, muốn né tránh.
- Nói như dùi đục chấm mấm cáy: nói kiểu thô thiển, không tế nhị, khôg khéo léo.
Như vậy qua bài học này, các em đã được học thêm một số kiến thức liên quan đến Các phương châm hội thoại. Nhờ các phương châm hội thoại mà các em có thể học được những phép lịch sự, tôn trọng người khác trong giao tiếp. Hi vọng qua bài soạn trên, các em đã tiếp thu được những kiến thức cơ bản nhất của bài. Hẹn gặp lại và chúc các em học tốt.
Xem thêm: Soạn bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình lớp 9 ngắn gọn
