Soạn bài Câu cầu khiến lớp 8 ngắn gọn

Hướng dẫn soạn bài Câu cầu khiến Ngữ văn 8. Tìm hiểu Câu cầu khiến là gì? Đặc điểm câu cầu khiến?

Ở bài học trước, Vforum đã giới thiệu cho các em về câu cảm thán, Đây là câu mà dùng để bộc lộ tình cảm, tâm trạng, cảm xúc … của người nói đối với một sự vật, sự việc nào đó. Và bài học ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu thêm một thể loại câu mới – đó là câu cầu khiến. Câu cầu khiến là loại câu được dùng để ra lệnh, đề nghị, yêu cầu, … Một số từ ngữ cầu khiến như: hãy, chớ, thôi, … Để tìm hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như chức năng của câu cầu khiến, Vforum sẽ hướng dẫn các em soạn bài Câu cầu khiến trong Ngữ Văn 8 ngắn gọn, chi tiết nhất.

I – ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG
1. Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
a) Ông lão chào con cá và nói:
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời:
- Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi. Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng.
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)
b) Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thuỷ:
- Đi thôi con.
(Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
Câu hỏi
- Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cầu khiến? Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến?
- Câu cầu khiến trong những đoạn trích trên dùng để làm gì?
Trả lời:
Những câu cầu khiến là:
- Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi.
- Đi thôi con.
Đặc điểm hình thức cho biết đó là câu cầu khiếnlà có các từ cầu khiến: thôi, cứ,…
Câu cầu khiến trong những đoạn trích trên dùng để khuyên bảo và yêu cầu.

2. Đọc to những câu sau và trả lời câu hỏi.
a) – Anh làm gì đấy?
- Mở cửa. Hôm nay trời nóng quá.
b) Đang ngồi viết thư, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
- Mở cửa!
Câu hỏi:
- Cách đọc câu “Mở cửa!” trong (b) có khác cách đọc câu “Mở cửa!” trong (a) không?
- Câu “Mở cửa!” trong (b) dùng để làm gì, khác với câu “Mở cửa!” trong (a) ở chỗ nào?
Trả lời:
- Cách đọc câu “Mở cửa!” trong (b) có khác cách đọc câu “Mở cửa!” trong (a).
- Câu “Mở cửa!” trong (b) dùng để yêu cầu, khác với câu “Mở cửa!” trong (a) ở chỗ là trả lời câu hỏi.

II – LUYỆN TẬP
1. Xét các câu sau và trả lời câu hỏi.
a) Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) Ông giáo hút thuốc đi.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)
Câu hỏi
- Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu trên là câu cầu khiến?
- Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên. Thử thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu trên thay đổi như thế nào.
Trả lời:
- Đặc điểm hình thức cho biết những câu trên là câu cầu khiến là có các từ cầu khiến như: hãy, đi, đừng,…
- Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên:
+ câu a không có chủ ngữ
+ câu b chủ ngữ là Ông giáo
+ câu c chủ ngữ là chúng ta
Nếu thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ thì ý nghĩa của các câu trên có sự thay đổi.

2. Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cầu khiến? Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó.
a) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
- Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai lại được nghỉ cả ngày nữa.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
c) Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt. Một hôm, đi đò qua sông, anh chàng khát nước bèn cúi xuống, lấy tay vục nước sông uống. Chẳng may quá đà, anh ta lộn cổ xuống sông. Một người ngồi cạnh thấy thế, hét lên:
- Đưa tay cho tôi mau!
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia. Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại, nói:
- Cầm lấy tay tôi này!
Tức thì, anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát [...].
(Theo Ngữ văn 6, tập một)
Trả lời:
Những câu cầu khiến là:
- Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
- Các em đừng khóc.
- Đưa tay cho tôi mau!
- Cầm lấy tay tôi này!
sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó:

• Câu “Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.” Thiếu chủ ngữ, có từ cầu khiến
• Câu “Các em đừng khóc” có chủ ngữ có từ câu khiến
• Câu “ Đưa tay cho tôi mau!” có từ cầu khiến
• Câu “Cầm lấy tay tôi này” có từ cầu khiến.

3. So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a) Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột!
b) Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Trả lời:
So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
- hình thức: câu a không có chủ ngữ nhưng câu b có
- ý nghĩa: câu a có ý ra lệnh, câu b khuyên bảo

4. Xét đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Dế Choắt nói với Dế Mèn câu trên nhằm mục đích gì? Cho biết vì sao trong lời nói với Dế Mèn, Dế Choắt không dùng những câu như:
- Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh!
- Đào ngay giúp em một cái ngách!
Trả lời:
Dế Choắt nói với Dế Mèn câu trên nhằm mục đích cầu khiến.
trong lời nói với Dế Mèn, Dế Choắt không dùng những câu như:
- Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh!
- Đào ngay giúp em một cái ngách!
Vì: như thế thế sẽ không bộc lộ rõ tính cách của Dế Mèn.

5. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường, con vào lớp Một. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: “Đi đi con! Hãy can đảm lên! Thế giới này là của con. Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”
(Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)
Câu “Đi đi con!” trong đoạn trích trên và câu “Đi thôi con.” Trong đoạn trích ở mục 1.1.b (tr.30) có thể thay thế cho nhau được không? Vì sao?
Trả lời:
Câu “Đi đi con!” trong đoạn trích trên và câu “Đi thôi con.” Trong đoạn trích ở mục 1.1.b (tr.30) không thể thay thế cho nhau được, vì nó không thể hiện được mục đích của câu nói.

Trên đây là bài soạn Câu cầu khiến, bài học yêu cầu các em cần nắm được những đặc điểm và chức năng của câu cầu khiến. Bên cạnh đó, các em phải biết cách vận dụng và phân biệt câu cầu khiến với những câu khác để tránh nhầm lẫn. Hi vọng bài soạn đã cung cấp đầy đủ kiến thức về câu cầu khiến cho các em. Hẹn gặp lại và chúc các em học tập tốt.

Xem thêm: Soạn bài Câu cảm thán lớp 8 ngắn gọn