Soạn bài Hành động nói lớp 8 ngắn gọn

Hướng dẫn soạn bài Hành động nói trong chương trình Ngữi Văn 8. Hành động nói là gì? Một số kiểu hành động nói thường gặp?

Hằng ngày, chúng ta sử dụng lời nói để thể hiện mục đích và ý muốn của chúng ta trong giao tiếp hằng ngày. Nhưng chúng ta không biết hành động nói của chúng ta ra sao, đặc điểm và ý nghĩa như thế nào? Vậy hành động nói là gì? Những kiểu hành động nói thường gặp? Và để giúp các em trả lời những câu hổi trên, bài học hôm nay Vforum sẽ hướng dẫn các em Soạn bài Hành động nói trong chương trình Ngữ Văn 8 ngắn gọn.

I – HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ?
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi.
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?
2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?
3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?
4. Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định”(a) thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không? Vì sao?
Trả lời:
1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích để dọa Thạch Sanh. Câu thể hiện rõ nhất mục đích ấy là: “Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết”.
2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình. Chi tiết nói lên điều đó là “Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.”
3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện nói
4. Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định”(a) thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động. Vì sử dụng hành động nói để thực hiện mục đích của mình.
hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.

II – MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP
1. Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì?
Trả lời:
Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm mục đích nhất định. Những mục đích ấy là:

• “Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.”, mục đích thông báo
• “Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.”, mục đích cầu khiến
• “Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.”, mục đích hứ hẹn

2. Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc.
[...] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Trả lời:
các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động là:
“Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?”, hành động hỏi mục đích để hỏi
“Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài”, hành động trình bày mục đích thông báo
“U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?”, hành động hỏi mục đích van xin
“Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...”, hành động bộc lộ cảm xúc mục đích để than

3. Liệt kê các kiểu hành động nói mà em đã biết qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và mục II.
Trả lời:
Các kiểu hành động nói: hỏi, trình bày, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc, cầu khiến, đe dọa…

III – LUYỆN TẬP
1. Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
Trả lời:
Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục khuyến khích tin thần tướng sĩ. hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung là "Nay ta chọn binh pháp các nhà hợp làm một quyển gọi là Binh thư yếu lược. Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù".

2. Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích sau:
a) Tiếng chó sủa vang các xóm
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ?
- Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
- Thế thì phải giục anh ấy ăn mau đi, kẻo nửa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!
Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
b) Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:
- Đây là trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!
(Sự tích Hồ Gươm)
c) Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong.[...]
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...
- Khốn nạn... Ông giáo ơi!... Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.
(Nam Cao, Lão Hạc)
Trả lời:
a.
- “Bác trai đã khá rồi chứ?”Hành động hỏi nhằm muc đích hỏi
-“ Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.” hành động trình bày với mục đích thông báo
- “Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.” Hành động điều khiển và mục đích cầu khiến
- “Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn”.Hành động trình bày và mục đích nêu ý kiến thuyết phục
- “Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ”. Hành động trình bày và mục đích tỏ sự đồng ý
- “Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì”. Hành động trình bày và mục đích giải thích
- “Thế thì phải giục anh ấy ăn mau đi, kẻo nửa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy” Hành động điều khiển và mục đích khuyên, giục
b.
“Đây là trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn.” Hành động nêu ý kiến và mục đích tỏ rõ Trời thuận ý người
“Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!” Hành động hứa hẹn và mục đích thề nguyền, tỏ sự quyết tâm
c.
- “ Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ! Họ vừa bắt xong.[...]” Hành động báo tin và mục đích tìm sự cảm thông giải tỏa day dứt
- “Cụ bán rồi?”Hành động hỏi và mục đích muốn xác nhận một sự thật
- “Thế nó cho bắt à?” Hành động hỏi và mục đích tỏ ra ngạc nhiên
- “Khốn nạn... Ông giáo ơi!...” Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích giãi bày sự day dứt, dày vò.

3. Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy.
Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
- Em để nó ở lại – Giọng em ráo hoảnh – Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
Trả lời:

• “Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.” Sự trình bày
• “Anh hứa đi.” Thể hiện sự cầu khiến
• “ Anh xin hứa.” thể hiện sự hưa hẹn

Trên đây là bài soạn “ Hành động nói”, qua bài học chúng ta có thể học được đặc điểm, hình thức, công dụng và ý nghĩa của hành động nói. Hi vọng bài viết đã cung cấp cho các em kiến thức đầy đủ về Hành động nói. Hẹn gặp lại và chúc các em học tốt.

Xem thêm: Soạn bài Chữa lỗi diễn đạt lớp 8 ngắn gọn