Hướng dẫn soạn bài, lập dàn ý Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh ngắn gọn, chi tiết trong chương trình học Ngữ Văn 8
Ở bài học trước, Vforum đã hướng dẫn cho các em Thuyết minh về một phương pháp, cách làm. Và ngày hôm nay, Vforum sẽ tiếp tục hướng dẫn cho các em soạn bài Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh trong chương trình Ngữ Văn 8. Mục tiêu ở cả hai bài soạn này đó là muốn các em ôn luyện, nắm vững được những căn bản về thể loại văn bản thuyết minh. Như vậy sẽ giúp cho các em làm những bài kiểm tra tập làm văn tốt hơn.
I – GIỚI THIỆU MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH
Đọc bài giới thiệu sau và trả lời câu hỏi.
HỒ HOÀN KIẾM VÀ ĐỀN NGỌC SƠN
Nếu tính từ khi hồ Hoàn Kiếm còn là một đoạn của dòng cũ sông Hồng để lại sau khi sông chuyển dòng thì tới nay hồ đã có đến vài nghìn tuổi. Nhưng cái tên Hoàn Kiếm thì mới có từ năm thế kỉ nay. Trước đó, hồ có tên là Lục Thuỷ vì nước hồ bốn mùa xanh ngắt. Tới thế kỉ XV có tên Hoàn Kiếm do sự tích Lê Lợi trả gươm. Truyện kể rằng Lê Lợi khi còn ở Lam Sơn có bắt được một thanh gươm. Gươm ấy luôn ở bên ông trong suốt mười năm chinh chiến. Khi dẹp xong giặc Minh, vua Lê về Thăng Long, một hôm ngự thuyền dạo chơi trên hồ Lục Thuỷ, bỗng có con rùa nổi lên, ông rút gươm ra trỏ thì rùa liền đớp ngay thanh gươm mà lặn xuống. Như vậy là vua trả gươm cho trời. Vì vậy, hồ có tên là Hoàn Kiếm, gọi nôm na là Hồ Gươm. Sau thuỷ quân dùng hồ làm nơi luyện tập nên có thêm tên là hồ Thuỷ Quân.
Theo truyền thuyết thì đời Lê Thánh Tông (nửa sau thể kỉ XV) chỗ nay là gò Tháp Rùa từng là Điếu Đài tức là nơi vua đến ngồi câu cá. Đến đời Vĩnh Hựu, chúa Trịnh Giang lập cung Khánh Thuỵ ở đảo Ngọc làm nơi hóng gió ngày hè. Đầu thế kỉ XIX, một ngôi chùa được dựng lên trên nền cung Khánh Thuỵ cũ và có tên là chùa Ngọc Sơn.
Ít lâu sau, nơi đây không thờ Phật nữa mà thờ thánh Văn Xương (chủ về văn chương, khoa cử) và Đức thánh Trần (tức anh hùng Trần Quốc Tuấn), do vậy được đổi gọi là đền Ngọc Sơn. Năm 1864, Nguyễn Văn Siêu, nhà văn hoá lớn của Hà Nội thời đó, đã đứng ra sửa sang lại toàn cảnh. Trên gò Ngọc Bội, ông xây một ngọn tháp hình bút lông, thân tháp có tạc ba chữ Tả thanh thiên (có nghĩa là viết lên trời xanh). Đó là Tháp Bút. Đi qua Tháp Bút tới một cửa cuốn gọi là Đài Nghiên vì trên có đặt một cái nghiên mực bằng đá. Qua Đài Nghiên đến cầu Thê Húc (có nghĩa là nơi ánh mặt trời đậu lại). Cầu dẫn đến cổng đền Ngọc Sơn. Đền có ba nếp, nếp ngoài là bái đường, nếp giữa là nơi thờ Văn Xương và nếp sau thờ Trần Hưng Đạo. Trước mặt bái đường là Trấn Ba Đình (đình chắn sóng). Nhìn thẳng về hướng nam là Tháp Rùa. Tháp chỉ mới có từ cuối thế kỉ XIX nhưng đã trở thành biểu tượng quen thuộc của Hồ Gươm Hà Nội.
Ngày nay khu vực quanh hồ đã thành tên là Bờ Hồ, là nơi nhân dân thủ đô dạo chơi ngày hè, nơi đón giao thừa, lại còn là nơi tổ chức hội hoa đăng – đèn hoa, pháo hoa – trong những dịp lễ tết hằng năm.
(Theo Lịch văn hoá tổng hợp 1987 – 1990)
Câu hỏi
1. Bài giới thiệu đã giúp em hiểu biết những gì về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn?
2. Muốn viết bài giới thiệu một danh lam thắng cảnh như vậy, cần có những kiến thức gì?
3. Làm thế nào để có kiến thức về một danh lam thắng cảnh?
4. Bài viết được sắp xếp theo bố cục, thứ tự nào? Theo em, bài này có thiếu sót gì về bố cục?
5. Phương pháp thuyết minh ở đây là gì?
Trả lời:
1. Bài giới thiệu đã giúp em hiểu biết về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn là:
4. Bài viết được sắp xếp theo bố cục, thứ tự là: giới thiệu về Hồ Hoàn Kiếm, giowisthiejeu về đền Ngọc Sơn, rồi giới thiệu chung quanh bờ hồ. Theo em, bài này có thiếu sót mở bài về bố cục.
5. Phương pháp thuyết minh ở đây là miêu tả và giải thích.
II – LUYỆN TẬP
1. Lập lại bố cục bài giới thiệu hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn một cách hợp lí.
2. Nếu muốn giới thiệu theo trình tự tham quan hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp thứ tự giới thiệu như thế nào? Hãy ghi ra giấy.
3. Nếu viết lại bài này theo bố cục ba phần, em sẽ chọn những chi tiết tiêu biểu nào để làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hoá của di tích, thắng cảnh?
4. Một nhà thơ nước ngoài gọi hồ Gươm là “chiếc lẵng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội”. Em có thể sử dụng câu đó vào phần nào trong bài viết của mình.
Trả lời:
1. Lập lại bố cục bài giới thiệu hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn một cách hợp lí:
Mở bài: giới thiệu chung về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
Thân bài: giới thiệu hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
Kết bài: giới thiệu chung về bờ hồ.
2. Nếu muốn giới thiệu theo trình tự tham quan hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp thứ tự giới thiệu theo thứ tư giới thiệu các phố, các đường rồi giới thiệu các công trình kiến trúc nổi tiếng.
3. Nếu viết lại bài này theo bố cục ba phần, em sẽ chọn những chi tiết tiêu biểu để làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hoá của di tích, thắng cảnh là giá trị văn hóa của các truyền thuyết về các di tích lịch sử.
4. Một nhà thơ nước ngoài gọi hồ Gươm là “chiếc lẵng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội”. Em có thể sử dụng câu đó vào phần mở bài trong bài viết của mình.
Trên đây là bài soạn “ thuyết minh về một danh lam thắng cảnh”, như vậy bây giờ các em đã biết được cách lập dàn ý cho một văn bản thuyết minh về danh lam thắng cảnh. Sau bài học, các em có thể tự thuyết minh về một địa danh ở quê em, hoặc một điểm du lịch nổi tiếng nào đó. Hi vọng các em đã nắm được những kiến thức cơ bản nhất về loại văn thuyết minh. Hẹn gặp lại và chúc các em học tốt.
Xem thêm: Soạn bài Thuyết minh về một phương pháp cách làm lớp 8 ngắn gọn
Ở bài học trước, Vforum đã hướng dẫn cho các em Thuyết minh về một phương pháp, cách làm. Và ngày hôm nay, Vforum sẽ tiếp tục hướng dẫn cho các em soạn bài Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh trong chương trình Ngữ Văn 8. Mục tiêu ở cả hai bài soạn này đó là muốn các em ôn luyện, nắm vững được những căn bản về thể loại văn bản thuyết minh. Như vậy sẽ giúp cho các em làm những bài kiểm tra tập làm văn tốt hơn.
I – GIỚI THIỆU MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH
Đọc bài giới thiệu sau và trả lời câu hỏi.
HỒ HOÀN KIẾM VÀ ĐỀN NGỌC SƠN
Nếu tính từ khi hồ Hoàn Kiếm còn là một đoạn của dòng cũ sông Hồng để lại sau khi sông chuyển dòng thì tới nay hồ đã có đến vài nghìn tuổi. Nhưng cái tên Hoàn Kiếm thì mới có từ năm thế kỉ nay. Trước đó, hồ có tên là Lục Thuỷ vì nước hồ bốn mùa xanh ngắt. Tới thế kỉ XV có tên Hoàn Kiếm do sự tích Lê Lợi trả gươm. Truyện kể rằng Lê Lợi khi còn ở Lam Sơn có bắt được một thanh gươm. Gươm ấy luôn ở bên ông trong suốt mười năm chinh chiến. Khi dẹp xong giặc Minh, vua Lê về Thăng Long, một hôm ngự thuyền dạo chơi trên hồ Lục Thuỷ, bỗng có con rùa nổi lên, ông rút gươm ra trỏ thì rùa liền đớp ngay thanh gươm mà lặn xuống. Như vậy là vua trả gươm cho trời. Vì vậy, hồ có tên là Hoàn Kiếm, gọi nôm na là Hồ Gươm. Sau thuỷ quân dùng hồ làm nơi luyện tập nên có thêm tên là hồ Thuỷ Quân.
Theo truyền thuyết thì đời Lê Thánh Tông (nửa sau thể kỉ XV) chỗ nay là gò Tháp Rùa từng là Điếu Đài tức là nơi vua đến ngồi câu cá. Đến đời Vĩnh Hựu, chúa Trịnh Giang lập cung Khánh Thuỵ ở đảo Ngọc làm nơi hóng gió ngày hè. Đầu thế kỉ XIX, một ngôi chùa được dựng lên trên nền cung Khánh Thuỵ cũ và có tên là chùa Ngọc Sơn.
Ít lâu sau, nơi đây không thờ Phật nữa mà thờ thánh Văn Xương (chủ về văn chương, khoa cử) và Đức thánh Trần (tức anh hùng Trần Quốc Tuấn), do vậy được đổi gọi là đền Ngọc Sơn. Năm 1864, Nguyễn Văn Siêu, nhà văn hoá lớn của Hà Nội thời đó, đã đứng ra sửa sang lại toàn cảnh. Trên gò Ngọc Bội, ông xây một ngọn tháp hình bút lông, thân tháp có tạc ba chữ Tả thanh thiên (có nghĩa là viết lên trời xanh). Đó là Tháp Bút. Đi qua Tháp Bút tới một cửa cuốn gọi là Đài Nghiên vì trên có đặt một cái nghiên mực bằng đá. Qua Đài Nghiên đến cầu Thê Húc (có nghĩa là nơi ánh mặt trời đậu lại). Cầu dẫn đến cổng đền Ngọc Sơn. Đền có ba nếp, nếp ngoài là bái đường, nếp giữa là nơi thờ Văn Xương và nếp sau thờ Trần Hưng Đạo. Trước mặt bái đường là Trấn Ba Đình (đình chắn sóng). Nhìn thẳng về hướng nam là Tháp Rùa. Tháp chỉ mới có từ cuối thế kỉ XIX nhưng đã trở thành biểu tượng quen thuộc của Hồ Gươm Hà Nội.
Ngày nay khu vực quanh hồ đã thành tên là Bờ Hồ, là nơi nhân dân thủ đô dạo chơi ngày hè, nơi đón giao thừa, lại còn là nơi tổ chức hội hoa đăng – đèn hoa, pháo hoa – trong những dịp lễ tết hằng năm.
(Theo Lịch văn hoá tổng hợp 1987 – 1990)
Câu hỏi
1. Bài giới thiệu đã giúp em hiểu biết những gì về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn?
2. Muốn viết bài giới thiệu một danh lam thắng cảnh như vậy, cần có những kiến thức gì?
3. Làm thế nào để có kiến thức về một danh lam thắng cảnh?
4. Bài viết được sắp xếp theo bố cục, thứ tự nào? Theo em, bài này có thiếu sót gì về bố cục?
5. Phương pháp thuyết minh ở đây là gì?
Trả lời:
1. Bài giới thiệu đã giúp em hiểu biết về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn là:
- Biết được lịch sử về đền Ngọc Sơn
- Kiến trúc của đền
- Vị trí địa lí, các di tích với đền
- Văn hóa
- Lịch sử
- Địa lí
4. Bài viết được sắp xếp theo bố cục, thứ tự là: giới thiệu về Hồ Hoàn Kiếm, giowisthiejeu về đền Ngọc Sơn, rồi giới thiệu chung quanh bờ hồ. Theo em, bài này có thiếu sót mở bài về bố cục.
5. Phương pháp thuyết minh ở đây là miêu tả và giải thích.
II – LUYỆN TẬP
1. Lập lại bố cục bài giới thiệu hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn một cách hợp lí.
2. Nếu muốn giới thiệu theo trình tự tham quan hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp thứ tự giới thiệu như thế nào? Hãy ghi ra giấy.
3. Nếu viết lại bài này theo bố cục ba phần, em sẽ chọn những chi tiết tiêu biểu nào để làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hoá của di tích, thắng cảnh?
4. Một nhà thơ nước ngoài gọi hồ Gươm là “chiếc lẵng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội”. Em có thể sử dụng câu đó vào phần nào trong bài viết của mình.
Trả lời:
1. Lập lại bố cục bài giới thiệu hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn một cách hợp lí:
Mở bài: giới thiệu chung về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
Thân bài: giới thiệu hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
Kết bài: giới thiệu chung về bờ hồ.
2. Nếu muốn giới thiệu theo trình tự tham quan hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp thứ tự giới thiệu theo thứ tư giới thiệu các phố, các đường rồi giới thiệu các công trình kiến trúc nổi tiếng.
3. Nếu viết lại bài này theo bố cục ba phần, em sẽ chọn những chi tiết tiêu biểu để làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hoá của di tích, thắng cảnh là giá trị văn hóa của các truyền thuyết về các di tích lịch sử.
4. Một nhà thơ nước ngoài gọi hồ Gươm là “chiếc lẵng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội”. Em có thể sử dụng câu đó vào phần mở bài trong bài viết của mình.
Trên đây là bài soạn “ thuyết minh về một danh lam thắng cảnh”, như vậy bây giờ các em đã biết được cách lập dàn ý cho một văn bản thuyết minh về danh lam thắng cảnh. Sau bài học, các em có thể tự thuyết minh về một địa danh ở quê em, hoặc một điểm du lịch nổi tiếng nào đó. Hi vọng các em đã nắm được những kiến thức cơ bản nhất về loại văn thuyết minh. Hẹn gặp lại và chúc các em học tốt.
Xem thêm: Soạn bài Thuyết minh về một phương pháp cách làm lớp 8 ngắn gọn
