Văn lớp 11: Phân tích cảm nhận hình ảnh bà Tú trong bài thơ Thương Vợ

Hướng dẫn làm bài văn phân tích cảm nhận hình ảnh nhân vật bà Tú trong bài thơ Thương Vợ của Tú Xương. Việt Nam là một nước có nền văn hóa lâu đời gắn liền với nhiều thời đại khác nhau trong bề dày lịch sử. Thời đại nào cũng thế, người phụ nữ đều rất quan trọng, dù trong xã hội phong kiến cổ hủ lạc hậu, họ bị lu mờ dưới cái bóng to lớn của chế độ nam quyền nhưng chẳng thể nào phủ nhận vai trò của những người phụ nữ ấy. Họ đã đi vào trong những trang văn trang thơ, đi vào ca dao của ba miền non nước. Họ từ trang đời bước vào trang văn biết bao sinh động, từ đó khiến ta đồng cảm, xót thương, chân trọng số phận người phụ nữ xưa. Tú Xương không ngoại lệ, ông cũng viết về người phụ nữ, hơn thế ông còn nhìn người phụ nữ ấy bằng đôi mắt yêu thương của một người chồng nhìn vợ, của một người cha đang nhìn người mẹ hiền , tần tảo vì những đứa con của mình. Thương vợ là một bài thơ trào phúng nhưng trong đó từng lời thơ lại hết sức ca ngợi người vợ của mình, Tú Xương đã tạo ra sự độc đáo mới lạ và cuốn hút. Dưới đây là hướng dẫn làm bài văn phân tích hình ảnh Bà Tú trong bài thơ thương vợ của Tú Xương lớp 11 chi tiết nhất

BÀI LÀM PHÂN TÍCH HÌNH ẢNH BÀ TÚ TRONG BÀI THƠ THƯƠNG VỢ
Trong văn học Việt Nam thời kì trước, hình ảnh người phụ nữ đã trở nên quen thuộc trong những bài ca dao, những vần thơ bay bổng. Những người nghệ sĩ nhìn họ với sự đồng cảm, xót thương và yêu mến. Nhưng hiếm khi ca ngợi họ bằng giọng điệu của một người chồng như nhà thơ Tú Xương đã khắc họa hình ảnh vợ mình trong Thương Vợ:
Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đầu đông
Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không
Tú Xương là một nhà thơ hào hoa phong nhã, có một chút ngông nhưng khi là một người chồng, ông luôn hết mực yêu thương và ca ngợi vợ của mình. Mở đầu bài thơ, ông khắc họa hình ảnh tảo tần của bà Tú với công việc hàng ngày:
Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng
Một người vợ đảm đang tảo tần , với nghề buôn bán, người vợ ấy "quanh năm" ở ven sông chăm chỉ với công việc của mình. Hai từ "quanh năm" diễn tả thời gian dài đằng đẵng, lặp đi lặp lại như một vòng tuần hoàn, cứ năm này qua năm khác, bà buôn bán ở bờ sông, địa thế trắc trở, đó là một moi đất nhô ra sông, nơi những con thuyền dừng lại và diễn ra các hoạt động trao đổi buôn qua bán lại đông đúc và tạp nham. Một người phụ nữ có lẽ phải ở nhà dệt vải thuê thùa chăm sóc gia đình nhưng ngược lạo bà Tú hàng ngày phải kiếm kế sinh nhai nuôi cả gia đình: "Nuôi đủ năm con với một chồng". Bà Tú không những vất vả đảm đang mà còn hết mực chăm sóc cho chồng con. Đặc biệt "năm đứa con" và "một chồng" , nghe có vẻ khập khiễng nhưng đây là lối so sánh rất độc đáo và sáng tạo của tác giả khi nói về gánh nặng đang đè nặng lên đôi vai gầy của bà Tú. Vả lại, ông đặt mình bằng năm đứa con thơ là cách ông tự chế diễu chính mình, là đấng nam nhi nhưng lại là người tạo ra gánh nặng cho gia đình, cho vợ con. Bà Tú cần mẫn là thế , chỉ làm ra "nuôi đủ" chứ không thừa cũng không thiếu, sự khéo léo trong tính toán cuộc sống của người mẹ hiền ấy đã nuôi sống cả gia đình bảy người. Có lẽ "đủ" với ông Tú không phải là chăn ấm đệm êm mà còn nuôi đủ những thú vui cao sang, những lần nghe hát ả đào, uống rượu ngâm thơ,.. Chính sự hy sinh ấy khiến ông Tú vừa hổ thẹn vừa tự hào và thương xót vợ mình. Thương bà gầy gò vất vả:
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đầu đông
Con cò trong ca dao xưa là biểu tượng quen thuộc cho những người nông dân cần cù chăm chỉ. Tú Xương cũng sử dụng hình ảnh này để tả thực về vợ mình. Nhưng ông có sự sáng tạo độc đáo mang đâm phong cách tác giả: "thân cò". Thân hình gầy guộc cặm cụi sớm hôm. Một chữ "thân" làm nổi bật thân phận nhỏ bé vất vả gian truân mà trong ca dao xưa cũng có câu:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Không chỉ sử dụng hình ảnh " thân cò" mà tác giả kết hợp với đảo ngữ từ láy "lặn lội" nhằm nhấn mạnh sự vất vả gian truân của bà Tú nơi mom sông buôn bán quanh năm suốt tháng. Bất kể thời gian nào ngay cả "khi quãng vắng" mở ra một không gian mênh mang rợn ngợp u ám và sự khắc khoải khôn nguôi của thời gian vũ trụ. Chính giữa không gian rộng lớn ấy là hình ảnh nhỏ bé của người phụ nữ tần tảo sớm hôm. Có khi bà Tú lại ngược xuôi giữa "buổi đò đông" , sự bận rộn của bà lại một lần nữa tác giả sử dụng nghệ thuật đảo ngữ "eo sèo" gợi sự tấp nập ồn ã nơi chợ búa đông đúc, nơi người ta vì miếng cơm manh áo mà bon chen.

Với những vần thơ tiếp , tác giả như nhập vai vào chủ thể trữ tình, mượn lời tâm sự của vợ để ngầm ca ngợi những công lao âm thầm vì chồng vì con mà bà Tú một mình gồng gánh trên đôi vai:
Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công
Duyên và nợ luôn gắn liền với nhau, Có duyên mới có nợ. Thường hai chữ ấy nói đến quan hệ phu thê thời phong kiến xưa. Nó còn mang nặng lễ giáo, tư tưởng xưa. Nhưng trong thơ Tú Xương, chữ duyên và nợ không trở nên nặng nề kết hợp với các thành ngữ "năm nắng mười mưa" , "một duyên hai nợ" tạo nên tính nhạc trầm bổng, sự hàm súc cho câu thơ. Cái duyên vợ chồng, cái nợ phu thê khiến bà Tú phải "năm nắng mười mưa" suốt những năm dài tháng rộng. Các từ chỉ số lượng như "năm, mười" song hành cùng hình ảnh thiên nhiên "mưa, nắng" làm tăng sự vất vả của bà Tú- một người vợ, một người mẹ đảm đang, không bao giờ than phiền trước số phận. Chính vì thế mà ông Tú đã cất tiếng nói thay cho người vợ tần tảo của mình:
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không.
Vì tình thương và lòng biết ơn vợ, ông cất tiếng chửi đời, chửi mình. Vì xã hội trọng nam khinh nữ kia đã biến ông thành ông chồng vô tích sự. Ông không còn ẩn mình dưới những lời ca ngợi bà Tú nữa mà xuất hiện cất tiếng chửi gay gắt có phần thô cứng: " cha mẹ thói đời". Câu chửi mang tính dân giã, xuồng xã nhưng ngược lại hợp với giọng thơ trào phúng của Tú Xương. Ông coi thường cái xã hội Tây Tầu Lố Lăng, nạn thi cử khiến ông trở thành gánh nặng, thành người chồng vô tích sự không gánh nổi gia đình vợ con. Sự cay đắng, phẫn uất trong lòng mình đã phát ra với tiếng cười trào phúng, với cách tự chửi mình:" có chồng hờ hững cũng như không". Hai chữ "hờ hững" là thái độ dửng dưng, coi nhẹ trách nhiệm. Một ông chồng "hờ hững" chẳng thể lo nổi cho vợ con thì có lẽ "như không". Ta thà không có còn hơn là có đấng phu quân nằm trong chăn ấm đệm êm, vợ nuôi như vậy. Nhưng trong câu thơ, tuy sự trào phúng cao độ bộc lộ qua tiếng chửi của ông Tú, chính trong lời thơ ấy ẩn chứa một tấm lòng yêu thương, kính trọng và luôn dõi theo người vợ của mình. Có lẽ đây là cách ông Tú bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với người vợ hiền tảo tần của mình.

Thi phẩm khép lại với hai câu thơ mang âm điệu day dứt, làm cho người ta phải suy nghĩ về cái xã hội bất công kia, thương cho thân phận bà Tú, xót cho cái tài năng của Tú Xương. Để lại trong ta những ấn tượng khó phai.
 
  • Chủ đề
    cam nhan hình ảnh bà tú thương vợ
  • Top